Si i shpenzoj shteti paratë tona më 2012?

Në kuadër të Institutit GAP, kemi zhvilluar një platformë të quajtur “Si i shpenzon shteti paret tona?” – platformë e cila synon që të thjeshtëzoj sa më shumë të kuptuarit e shpenzimeve buxhetore, si dhe të publikoj sa më shumë të dhëna për shpenzimin e çdo centi nga paraja publike. Një nismë e cila është duke u përballur me sfida të shumta – për shkak të jo transparencës dhe papërgjegjshmërisë së organizatave buxhetore për të lejuar qasje në të dhënat e detajuara të shpenzimeve.

Një javë më parë, Qeveria e Kosovës aprovoi raportin vjetor financiar  mbi të hyrat dhe shpenzimet buxhetore 2012. Ashtu sikurse edhe në vitet paraprake, Qeveria është duke u kujdesur që të bëj të pamundurën që qytetarët të mos kenë qasje në raportin financiar. Ky raport ende nuk është i publikuar askund në uebfaqet zyrtare, edhe pse kjo kërkohet me ligj. Për të pasur qasje në raportin e aprovuar tashmë nga Qeveri, të duhen lidhje miqësore brenda Ministrisë së Financave. Posa të sigurosh qasje në këtë dokument, e sheh se zyrtarët janë përpjekur ta bëjnë sa më të vështirë interpretimin dhe analizimin e të dhënave. Ky raport është shkruar, është shtypur dhe pastaj është skenuar. Në këtë formë, dokumenti është vështirë i lexueshëm dhe nuk mund të bartet përmes email apo është vështirë të publikohet ne uebfaqe.  

Për mbi 1.5 miliard euro të hyra dhe për mbi 1.4 miliard euro shpenzime, Qeveria është mjaftuar të hartoj një raport prej 77 faqesh. Zakonisht Ministria e Financave arsyetohet se raportimi buxhetor i plotëson kërkesat e Ligjit për Menaxhimin e Financave Publike dhe kushdo që dëshiron të kuptoj për shpenzimet më të detajuara duhet ti qaset raporteve të organizatave buxhetore veç e veç. Por, deri më tani, vetëm dy ministri dhe 4 komuna kanë publikuar raportet për shpenzimet buxhetore. Për të gjitha organizatat tjera buxhetore, informatat e vetme të publikuara mbeten ato që janë të përfshira në raportin përmbledhës financiar të Qeverisë për Kuvendin.

Si zakonisht, pjesa më e madhe e buxhetit shpenzohet në paga dhe investime kapitale. Në 2012, mbi 407 milion euro janë shpenzuar për paga të punonjësve në sektorin publik. Shumë e cila është për afro 96 milion euro më e madhe se dy vite më parë. Krejt kjo si pasojë e një strukture shtetërore të tejngarkuar me të punësuar. Për disa vite radhazi, kategoria e investimeve kapitale është kategori e shpenzimeve me të cilën Qeveria e Kosovës i lejon vetes që të kusuritet, në rast se dështojnë të hyrat e caktuara buxhetore. Kësisoj, në fund të vitit 2012, Qeveria e Kosovës nuk ka arritur të shpenzoj mbi 73 milion euro të planifikuara për investime kapitale. Brenda një viti, shpenzimet për kategorinë e “mallrave dhe shërbimeve” janë rritur për 13 milion euro, apo shpenzime në total prej 169.3 milion eurosh. 

Raporti financiar për të hyrat dhe të dalat buxhetore për 2012 do t’i dërgohet Kuvendit për aprovim. Si zakonisht, Kuvendi do të debatoj dhe aprovoj këtë raport buxhetor pa pasur fare idenë si janë realizuar projektet për të cilat ata kanë votuar me rastin e aprovimit të Ligjit për Buxhetin 2012, kur atyre u ishin dërguar 315 faqe me të dhënat për shpenzimet buxhetore. Përderisa deputetët do të mjaftohen me kaq, për ne në sektorin e shoqërisë civile dhe kolegët në media, llogaridhënia për shpenzimin e parasë publike nuk mjaftohet dhe nuk përfundon me aprovimin e një raporti 77 faqesh për shpenzimin e 1.4 miliard eurove nga paraja publike.