Çfarë të hetohet?

Kuvendi i Kosovës nuk po arrin të konkretizoj nismën për themelimin e komisionit hetimor parlamentar për të hetuar procesin e privatizimit të PTK. Themelimi i një komisioni të tillë hetimor është i arsyeshëm dhe i domosdoshëm. Qytetarët e Kosovës kanë nevojë të kuptojnë më thellësisht dhe në mënyrë objektive se si u menaxhua ky proces dhe kush e mban përgjegjësinë politike. 

Që nga komisioni i parë hetimor i themeluar më 2007 për të hetuar keqmenaxhimet në Kuvendin e Kosovës gjatë kohës sa ky institucion udhëhiqej nga Nexhat Daci, e deri tek komisioni i fundit parlamentar për të hetuar faturat e energjisë elektrike, komisionet hetimore nuk kanë pasur ndonjë efekt të madh. Komisionet hetimore kanë vetëm një rol: adresimin e përgjegjësisë politike. Në shtetet demokratike, kjo nuk është pak. Raporti i komisionit hetimor nuk zëvendëson punën e gjykatave, por mund të ndihmoj ato në rast se niset një proces gjyqësor.

Duke shpresuar se Kuvendi i Kosovës do të arrij të themeloj Komisionin hetimor për PTK, më poshtë po rendis disa pika të cilat duhet të jenë objekt i hetimit të këtij procesi të filluar më 23 tetor 2008 me vendimin e Qeverisë së Kosovës.

1. Parashikimi i çmimit të PTK. Që nga fillimi, Qeveria e Kosovës ka paragjykuar çmimin e PTK. Fillimisht në KASH 2010-2012 ishte përfshirë çmimi prej 500 milion euro. Ky paragjykim i çmimit u kundërshtua nga deputetët në seancën e 11 qershorit 2009. Më vonë, në Ligjin për Buxhetin e 2011, Qeveria uli çmimin e PTK në 300 milion euro. Në fund oferta më e lartë e AXOS nuk doli të jetë as afër 300 milionëshit të kërkuar. Se si e ka ndikuar çmimin e ofertës ky paragjykim i Qeverisë, kjo duhet të jetë objekt hetimi i komisionit hetimor.

2. Miliona euro të shpenzuara për këshilltarët e transakcionit. Nga shtatori 2009 e deri më tani, Qeveria e Kosovës ka angazhuar dy kompani këshilluese dhe së paku 5 ekspertë për të mbështetur Njësinë për Implementimin e Projektit. Në total, rreth 3.8 milion euro u shpenzuan vetëm për shërbime këshillimi, këshilla të cilat sollën një proces të dështuar. Komisioni hetimor duhet të identifikoj përgjegjësit për shpenzimin e këtyre mjeteve.

3. Anashkalimi i Kuvendit. Përkundër asaj se këshilltarët e transaksionit kishin përgatitur strategjinë për shitjen e aksioneve të PTK, ky dokument nuk u aprovua kurrë në Kuvend. Përkundër asaj se neni 9 i Ligjit për Ndërmarrjet Publike kërkon që Kuvendi të vendos për shitjen e aksioneve të ndërmarrjeve publike, para se Qeveria të procedoj me teknikalitetet e shitjes, në praktika ka ndodh e kundërta: Qeveria ka ndjekur të gjitha procedurat deri në gjetjen e blerësit potencial dhe tek tani po kërkon legjitimimin nga Kuvendi. 

4. Aksionarët e AXOS. Tani, pasi që vetëm dihet ofertuesi final, komisioni hetimor duhet të gërmoj edhe në gjetjen e më shumë informatave për historikun dhe aksionarët e AXOS.

5. Menaxhimi i brendshëm i PTK. Përveç hetimit të përgjegjësisë politike në kuadër të Qeverisë, komisioni hetimor duhet të hetoj edhe menaxhimin e PTK. Dy çështje kyçe që mund të fillohet të hetohen janë: investimet në PTK, pas vendimit të Qeverisë për ngrirjen e investimeve, dhe punësimet e reja, po ashtu pas vendimit të Qeverisë për mos punësime në PTK.

Përgjatë këtyre viteve, PTK ka qenë një “kuti e zezë” sa i përket transparencës dhe llogaridhënies. Andaj, komisioni hetimor duhet të vë në pah punën që është bërë përgjatë këtyre viteve në ndërmarrjen më profitabile në Kosovë.